Türkiye’de emeklilik sistemi, yıllardır çalışanların en büyük gündem maddelerinden biri olmaya devam ediyor. Özellikle Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin ardından, 9 Eylül 1999 sonrasında sigorta girişi olan vatandaşlar yeni bir emeklilik reformu beklentisi içine girdi. Kademeli emeklilik, 1999-2008 yılları arasında sigortalı olanların emeklilik şartlarında esneklik sağlayarak bir geçiş dönemi sunabilir mi? İşte detaylar…
Kademeli Emeklilik Nedir?
Kademeli emeklilik, sigorta başlangıç tarihine göre değişen prim ve yaş şartlarının belirlenmesini öngören bir sistemdir. Bu sistemde çalışanların, belirlenen prim gün sayısını doldurmaları halinde yaş şartı daha esnek hale getirilebilir. Türkiye’de kademeli emeklilik sistemi, özellikle EYT düzenlemesinden yararlanamayan ve 9 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi bulunan vatandaşlar için büyük bir önem taşıyor.
Özellikle 2000-2008 yılları arasında SGK girişi olan bireyler için prim gün şartları ve yaş kriterleri, tam emeklilik için mevcut yasalarla kıyaslandığında daha katı olabiliyor. Kademeli emeklilik sistemi, bu vatandaşların belirli bir yaş ve prim gününü tamamlamaları koşuluyla emekliliğe erişmesini mümkün kılabilir.
Mevcut Durum ve Beklentiler
Hali hazırda yürürlükte olan emeklilik yasalarına göre, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar EYT kapsamında değerlendirilirken, 2000 yılı ve sonrasında sigorta girişi olanlar mevcut yaş ve prim şartlarına tabi tutuluyor. 2008 reformu ile birlikte getirilen değişiklikler, sigortalıların emeklilik koşullarını daha da zorlaştırdı.
Son dönemde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda kademeli emeklilik ile ilgili net bir çalışma olmadığı ifade edilse de, konuya ilişkin çeşitli tartışmalar gündemdeki yerini koruyor. Türkiye’de milyonlarca çalışanın beklediği düzenleme, Meclis’in gündemine gelir mi? Henüz kesin bir karar yok. Ancak, bazı uzmanlara göre emeklilik yaşını esneten bir model oluşturulması ihtimali üzerinde duruluyor.
Kimler Kademeli Emeklilikten Yararlanabilir?
Eğer kademeli emeklilik düzenlemesi yasalaşırsa, 2000-2008 yılları arasında sigortalı olan kişiler için emeklilik yaşının kademeli olarak düşürülmesi gündeme gelebilir. Mevcut sistemde kadınlar için emeklilik yaşı 58, erkekler için ise 60 olarak belirlenmiş durumda. Ancak, kademeli emeklilikte bu yaş sınırları sigorta başlangıç tarihine göre esnetilebilir.
Özellikle şu kriterlere sahip olanlar kademeli emeklilik kapsamına dahil edilebilir:
2000 ile 2008 yılları arasında sigorta girişi olanlar
En az 7000 prim günü olanlar
Mevcut yasalar çerçevesinde emeklilik yaşı gelen ancak prim gününü dolduramayanlar
Bu kriterlere sahip vatandaşlar için kademeli emeklilik, tam emeklilikten önce kısmi emeklilik veya belirli bir yaş esnekliği sağlayarak emekliliğe geçiş sürecini kolaylaştırabilir.
Sigorta Türlerine Göre Emeklilik Şartları
Kademeli emeklilik düzenlemesi, farklı sigorta türlerine göre değişiklik gösterebilir. İşte olası düzenlemeye göre sigorta türlerine göre beklenen şartlar:
SSK’lı Çalışanlar:
Kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000-5975 prim günü
Erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000-5975 prim günü
BAĞ-KUR’lular:
Kadınlar için 7200 prim günü
Erkekler için 9000 prim günü (Prim eşitleme düzenlemesi ile 7200 güne düşebilir)
Emekli Sandığı’na Tabi Olanlar:
Kadınlar için 7200 prim günü
Erkekler için 9000 prim günü
SGK Uzmanlarının Görüşü
Sosyal Güvenlik uzmanları, 2000 sonrası sigortalılar için yeni bir düzenleme yapılmasının zorunlu hale geldiğini belirtiyor. Uzmanlara göre, EYT ile 8 Eylül 1999 öncesi sigortalıların emeklilik hakkı kazanması sonrası, 2000 ve sonrası sigorta girişi olan çalışanların da kademeli bir modelle emekliliğe erişiminin sağlanması gerekiyor. Aksi takdirde, yıllarca çalışan milyonlarca vatandaş mağdur olabilir.
SGK uzmanı İsa Karakaş’a göre, kademeli emeklilik sistemi hayata geçirilirse, 2000 sonrası sigortalı olanlar için yaş ve prim şartlarında bir geçiş dönemi oluşturulabilir. Bu sayede, 2000 yılına yakın sigorta başlangıcı olanlar, daha avantajlı emeklilik koşullarına sahip olabilir.
